مدل آموزشی مدرسه فارسی آنلاین ( Online Persian School Educational Model)
یک مدل آموزشی (Educational Model) به درک استراتژی‌ها و رویکردهای آموزشی بکار گرفته شده در سیستم کمک می کند. همچنین به عنوان مبنای مدل فرایندی برای چرخه‌ی طراحی، اجرا، پایش، و برنامه ریزی برای بهبود سیستم آموزشی در نظر گرفته می‌شود.
مدل آموزشی مدرسه فارسی آنلاین در شکل زیر نشان داده شده است. این مدل به متخصصان و صاحب‌نظرانی که به سایت و مرکز ما مراجعه می‌کنند اطلاعاتی کلی از سیستم آموزشی ما ارایه می‌کند. از طرف دیگر، به والدین علاقمند به درک جزییات سیستم آموزشی و درک رویکرد ما به آموزش اطلاعاتی مختصر و مفیدی ارایه می‌کند.
اجزای مدل آموزشی مدرسه فارسی آنلاین
اجزای اصلی مدل آموزشی مدرسه فارسی آنلاین عبارتند از: محیط زندگی، دانش‌آموز، محتوی و تکنولوژی آموزشی، معلم و خانواده . درباره‌ی هر کدام از این اجزا مطالب و ویژگیهای زیادی برای توجه، تحلیل، پژوهش و بحث وجود دارد که در این متن مختصر نمی‌گنجد . ما سعی می کنیم در آینده درباره‌ی هرکدام، جداگانه مطالبی را ارایه کنیم. در این صفحه برای هرکدام از این اجزا، ویژگی‌هایی در نظر گرفته شده است که به اختصار بیان خواهد شد.
۱. محیط زندگی دانش آموزان مدرسه فارسی آنلاین
در سیستم فعلی ما فرض بر این است که دانش آموز در خارج از ایران یا کشورهای فارس زبان زندگی می‌کند. او به مدرسه محلی یا اینترنشنال می‌رود و یا خواهد رفت و از سیستم آموزشی آنجا برای یادگیری دروسی چون ریاضی و علوم بهره می‌برد. در نتیجه مسئولیتی برای آموزش این دروس به عهده‌ی مدرسه فارسی آنلاین نمی‌باشد. ویژگیهای محیط زندگی دانش آموزان فارسی زبان مقیم خارج از کشور عبارتند از:
۱.۱. دسترسی مناسب به اینترنت پرسرعت و موبایل
با توجه به گسترش اینترنت پرسرعت و تکنولوژی موبایل در همه ی کشورها و شهرها به ویژه در مناطقی که ایرانیان و دیگر فارسی زبانان مقیم خارج از کشور ساکن هستند، این تکنولوژیها و ابزارها می تواند به عنوان بستر اصلی آموزش و یادگیری استفاده شود.
۲.۱. محیط زندگی غیر فارسی زبان
در محیط زندگی غیر فارسی زبان که در آن دنیای ارتباطی بچه ها (مدرسه، دوستان، تلویزیون، بازی‌های رایانه‌ای و …) به زبان دیگری است، بدیهی است که آنها با کلمات و واژه‌های فارسی ارتباط بسیار کمتری در مقایسه با بچه های داخل کشور دارند و در نتیجه دامنه لغات آنها بسیار کمتر می‌باشد. دوری از فرهنگ ایرانی-فارسی نیز فرایند تدریس و یادگیری فارسی به بچه ها را سخت تر و پیچیده تر می کند.
۳.۱. دسترسی محدود به مراکز آموزش زبان فارسی
متاسفانه مشکلات و کمبودهای زیادی در این حوزه وجود دارد. مشکلات کمی و کیفی مانند تعداد مدارس قابل دسترس، تعداد ساعت آموزش فارسی و مشکلات کیفی مانند کیفیت منابع آموزشی و روشهای تدریس و یادگیری. در بسیاری از مناطق مدرسه‌ای برای آموزش فارسی وجود ندارد و یا بسیار دور است و رفت‌و‌آمد به آن هزینه و زمان زیادی دارد. در صورت وجود در دسترس بودن آن، کمیت و کیفیت آموزش جای بحث فراوان دارد. مدارس آموزش خواندن و نوشتن فارسی به طور معمول هفته‌ای یک جلسه دو ساعته را به آموزش اختصاص می‌دهند. سوالات فراوانی در رابطه با کمیت آموزش مطرح است:
- آیا تعداد ساعت آموزش کافی است؟
- آیا این تعداد ساعت فقط به آموزش فارسی اختصاص می‌یابد و یا فعالیت‌های دیگری چون بازی و نقاشی را هم شامل می‌شود (که در این صورت زمان خالص اختصاص داده شده به فارسی بازهم کاهش می یابد) ؟
- چقدر طول می‌کشد تا دانش آموزان به مهارتی (توانایی خواندن و نوشتن) مشابه با دانش‌آموزانی که در ایران تحصیل می‌کنند برسند؟
- آیا طولانی بودن دوره بر انگیزه‌ی بچه‌ها تاثیر منفی ندارد؟
- آیا کیفیت زمان و مکان آموزش مناسب می باشد؟
- منابع آموزشی تا چه اندازه با ویژگیهای این نسل از فرزندان که گاهی به آنان نسل شبکه و یا بومیان دیجیتال گفته می شود تناسب دارد؟
- بدیهی است کیفیت روشهای تدریس و یادگیری، کارامدی و میزان تناسب آنها با ویژگیهای بچه ها همیشه جای سوال و بررسی بیشتر را دارد.
۴.۱. کمبود محتوای آموزشی مناسب
مشکل کمبود محتوای آموزشی مناسب برای تدریس خواندن و نوشتن فارسی به بچه‌ها بسیار جدی است. بر اساس نتایج برخی پژوهش ها کتاب فارسی کلاس اول داخل ایران کارایی و کارکرد مناسبی ندارند. بررسی های ما نشان می دهد که کتاب کلاس اول فارسی فعلی ایران دور از شادی، هنر، واقعیت زندگی فارسی زبانان مقیم خارج و بسیاری از ملزومات دیگر است . همچنین این کتابها پر از کلیشه‌های مذهبی و جنسیتی است. وضعیت کتاب درسی آموزش فارسی کلاس اول افغانستان هم از خیلی از جهات بهتر از ایران نیست (کتابهای آموزش زبان فارسی ایران و افعانستان در سایتهای اینترنتی رسمی وزارتخانه های مربوطه وجود دارد و قابل دانلود می باشد).
در برخی کشورهای اروپایی هنوز از کتاب فارسی قبل از سال 1357 که نقاشی‌ها و تصاویر آن طراحی مجدد شده استفاده شده است. در آلمان کتب جدیدی برای آموزش فارسی کلاس اول، دوم و سوم تولید شده است که عاری از برخی از مشکلات کتاب فارسی فعلی ایران است. این کتابها برای استفاده آموزگاران و فرزندان ایرانیان و فارسی زبانان مقیم خارج از کشور به مراتب بهتر از کتابهای داخل ایران است. اشکال دیگری که در همه‌ی کتابها به چشم می‌خورد این است که روش طراحی و ارایه‌ی کتابها نیز قدیمی و مبتنی بر تکنولوژی چاپ است و خبری از ابزارها و روشهای نوین نیست.
۲. دانش‌آموزان مدرسه فارسی آنلاین
در سیستم فعلی ما فرض بر این است که دانش آموز بیش از ۶ سال سن دارد، توانایی مکالمه فارسی ، هرچند محدود و با دامنه لغات کم، با دیگران را دارد و توانایی‌های ذهنی، عاطفی و اجتماعی را در حد متوسط دارد. چنانچه دانش آموزان توانایی مکالمه فارسی نداشته باشند، برای آنها کلاس جداگانه آموزش مکالمه فارسی در نظر گرفته خواهد شد. این دانش‌آموزان معمولا دارای ویژگیهای زیر هستند:
- مهارت محدود در مکالمه فارسی، علاقمند به یادگیری
- پرجنب و جوش و تمرکز کوتاه در هنگام یادگیری
- کنجکاو
- آشنا با تکنولوژیهای نوین مانند کامپیوتر و موبایل
- علاقمند به بازی و داستان
- علاقمند به مطالب آموزشی چند‌رسانه‌ای و کارتونی
۱.۲. رابطه سن و علاقه به یادگیری خواندن و نوشتن فارسی
نکته‌‌ی مهم رابطه علاقه به یادگیری خواندن و نوشتن فارسی با سن دانش آموز است. بر اساس مشاهدات و تجربیات مستقیم ( ونه تحقیق جامع) این رابطه منفی است و با بالا رفتن سن علاقه‌ی آنها کم می‌شود. آنها به دنبال اقناع ذهنی و یافتن دلیلی مناسب برای یادگیری خواندن و نوشتن فارسی در محیطی هستند که برای کار و زندگی ظاهرا نیاز چندانی به آن ندارند.
در وب سایت مدرسه فارسی آنلاین، مطالبی درباره دلایل و فواید یادگیری زبان فارسی برای فرزندان ایرانیان و بقیه فارسی زبانان مقیم خارج از کشور آمده است. البته ما موارد برعکسی را هم مشاهده کرده ایم که دانش آموز در سن بالای ۱۲ سال که تازه به یادگیری زبان فارسی علاقمند شده باشد. در حالت کلی پیشنهاد ما این است که آموزش فارسی به بچه ها از سن شش سال به بالا هرچه زودتر شروع شود بهتر است.
۲.۲. ارایه مشاوره مدرسه فارسی آنلاین به والدین دانش آموزان ویژه
برخی از بچه ها با مشکلاتی چون بیش فعالی و عدم تمرکز (در مقایسه با بقیه‌ی بچه ها) دست به گریبان هستند.
والدین این دانش آموزان که خواهان ثبت‌نام فرزندشان در این مدرسه هستند باید با مدیر مدرسه فارسی آنلاین تماس گرفته و با بیان مشکل درخواست مشاوره و یافتن راه حل بدهند. چنانچه راه حل و روشی متناسب با فرزند آنها پیدا شد و در دوره‌ی آزمایشی (یک هفته آموزش رایگان ) کارایی مورد انتظار را داشت، ثبت‌نام نهایی انجام خواهد شد.
۳. معلم مدرسه فارسی آنلاین
معلم کلاس اول، در حالت کلی، باید دارای ویژگیهای خاص و یا به عبارت دیگر توانایی‌ها، تجربیات و مهارت‌های ویژه‌ای باشد. تدریس بچه‌ها در سیستم مدرسه فارسی آنلاین توانایی‌هایی جداگانه افزون بر مهارت‌های کلی لازم دارد. مهمترین آنها عبارتند از:
- تجربه آموزش مستقیم و از دور به بچه های کلاس اولی
- مهارت برقراری ارتباط عاطفی با دانش‌آموز از راه دور
- مهارت ارایه آموزش شاد و بازخوردهای شاد و انرژی بخش
- مهارت برقراری ارتباط آموزشی با دانش‌آموز از راه دور
- مهارت ارتباط موثر و مداوم با والدین دانش‌آموز از راه دور
- مهارت طراحی فعالیت‌های یادگیری ویژه‌ی آموزش از دور
- مهارت طراحی و اجرای روشهای آموزشی بازی محور در سیستم آموزش از دور
- مهارت کار با تکنولوژیهای آموزشی
- مهارت همکاری موثر با تیم‌های طراحی و تولید محتوای آموزشی، پشتیبانی فنی و تیم ارتباط با مشتریان و ارایه بازخورد سریع و مناسب به آنها
- خلاقیت
- هوش عاطفی بالا در درک و تحلیل احساس دانش آموزان کلاس اولی
۴. محتوا و تکنولوژی یادگیری در مدرسه فارسی آنلاین
در سیستم آموزشی مدرسه فارسی آنلاین مسئولیت آموزش و انتقال دیدگاه‌های مذهبی و سیاسی را به عهده‌ی خانواده‌ها گذاشته شده است و این مدرسه انرژی خود را بر روی آموزش خواندن و نوشتن فارسی متمرکز می‌کند. همچنین ما تلاش‌های آموزگاران و پژوهشگران در کشورهای دیگر برای تولید کتاب آموزش فارسی مناسب فرزندان ایرانیان مقیم خارج از کشور بسیار ارج می‌نهیم. اما از دیدگاه ما، دانش آموزان نیازمند منابعی کاراتر، جذاب‌تر و متناسب‌تری هستند.
بیشتر منابع اصلی آموزشی مورد استفاده در این مدرسه توسط تیم طراحی آموزشی مدرسه طراحی و تولید شده است. این مطالب بیشتر تصویری، مالتی مدیا، داستانی و متناسب با ویژگیهای بچه ها بوده و مبتنی بر اصول طراحی آموزشی و روانشناسی آموزشی بچه ها ، تولید شده است. سیستم آموزشی مدرسه فارسی آنلاین به دلایل فراوان مبتنی بر موبایل است و ما ارایه دهنده یادگیری موبایل (Mobile Learning) هستیم. ما دانش آموز را یادگیرنده‌ی موبایل و معلم را یاددهنده‌ی موبایل در نظرگرفته‌ایم. در رویکرد آموزشی ما، تکنولوژی باید در خدمت یادگیری و آموزش باشد و نه برعکس.
محتوای یادگیری تولید شده در مدرسه فارسی آنلاین برای آموزش فارسی به دانش آموزان کلاس اولی با توجه ویژگیهای آنان و مبانی زیرتولید شده است:
- جذابیت ظاهری
- شاد
- داستان محور
- استفاده‌ی موثر از تکنیک‌ها و روشهای مناسب برای آموزش شناسایی و به‌یاد سپاری حروف و نشانه‌ها، خواندن و نوشتن کلمات و جملات
- انسان‌گرا و به دور از کلیشه‌های مذهبی، قومی و جنسیتی
- متناسب با محیط زندگی واقعی دانش‌آموز
- حامل ارزش‌های جهان شمول مانند صلح‌دوستی، تعامل و سازگاری با دیگران و محیط
- حامی هنر به ویژه هنرهای ایرانی
- معرفی کننده (در حد ابتدایی) ایران و فرهنگ ایرانی – فارسی (نوروز،…)
- حمایت کننده و تقویت کننده خلاقیت دانش آموز
- موبایل
۵. خانواده
بر اساس مشاهدات فراوان و چندین ساله‌ی ما، در فرهنگ ایرانی و فارسی زبانان آموزش جایگاه بسیار والایی دارد و تقریبا همه‌ی خانواده‌ها از فرزندانشان برای آموزش و یادگیری در حد توانشان حمایت می کنند. به عنوان نمونه، حداقل یکی از اعضای خانواده خودش را درگیر مسایل آموزشی فرزند کلاس اولی خانواده می‌کند و به مسایل آموزشی او حتی فراتر از خواسته‌های معلم یا مدرسه، رسیدگی می‌کند. همچنین نقش فرهنگ خانواده و حضور نمادهای فرهنگ ایرانی مانند شعر و موسیقی در خانه، در انتقال غیر مستقیم ارزش و احترام و لذت بردن از هنر و ادبیات ایرانی و پیشرفت درسی دانش آموزان، انکار ناپذیر است. در سیستم مدرسه فارسی آنلاین مشارکت حداقل یکی از اعضای خانواده برای حمایت از دانش‌آموز و فرایند یادگیری در موارد زیر لازم است:
- حمایت عاطفی
- حمایت فنی
- حمایت آموزشی